Alergia na kurz – jak rozpoznać i radzić sobie z nią?

W Polsce żyje około 12 milionów alergików, z czego połowa (6 mln osób) jest uczulona na roztocza kurzu domowego.

Najczęstszymi objawami alergii na kurz są katar, uczucie wydzieliny spływającej po tylnej ścianie gardła, kichanie, kaszel, a także pieczenie i łzawienie oczu. Pełną, zweryfikowaną diagnozę otrzymuje się jednak po wizycie u alergologa i przeprowadzeniu kilkunastominutowych testów skórnych.

Jakie są najważniejsze objawy alergii na kurz i jak sobie z nią radzić?

W skrócie

• Dowiedz się, jak kurz może wpływać na zdrowie, zwłaszcza jeśli jesteś alergikiem. Reakcje alergiczne i problemy z układem oddechowym to tylko część jego negatywnego oddziaływania.
  
• Odkryj skuteczne strategie na pozbycie się kurzu z mieszkania, włączając w to oczyszczacze powietrza i praktyczne porady dot. utrzymywania czystości, które pomogą stworzyć zdrowe i przyjazne środowisko w domu.
  
• Oczyszczacze powietrza dobrze radzą sobie z kurzem. Równie ważne jest jednak regularne odkurzanie, ograniczenie do minimum powierzchni, na których zbiera się kurz, częste pranie i regularna wymiana pościeli.

---

Jak rozpoznać alergię na kurz? Objawy

Kobieta kichająca z powodu alergii. Źródło: Canva.com

Do najczęstszych objawów alergii na kurz (białka występujące w odchodach roztoczy kurzu domowego) należą:

• powracający obfity katar
• uczucie zatkania nosa,
• osłabienie węchu,
• kichanie, kaszel,
• wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła
• uczucie swędzenia nosa, gardła i kącików oczu,
• stan podgorączkowy.

Dodatkowo w cięższych przypadkach pojawiają się:

• świszczący oddech,
• duszność,
• trudności w oddychaniu.

Gdzie najlepiej rozwija się kurz?

Odkurzacz pionowy vs dywan. Źródło: Canva.com

Roztocza znajdują się w kurzu, który naturalnie gromadzi się w domu. Im więcej mamy domowników i im rzadziej sprzątamy, tym niestety będzie go więcej.

Tworząc się ze złuszczonego naskórka, roztocza pojawiają się wszędzie tam, gdzie przebywają dłużej ludzie.

Szacuje się, że ok. 150 mg ludzkiego naskórka może zapewnić 2-3 miesięczne przeżycie dla nawet 3 tysięcy roztoczy.

Przede wszystkim jednak roztocza znaleźć można w ciemnych i wilgotnych miejscach, np. włóknach poduszek, materacy, koców, zasłon, firanek czy dywanów.

Za szczególnie sprzyjające rozwojowe roztoczy uznaje się ciepłe i wilgotne powietrze w mieszkaniu, np. 22-25°C i powyżej 60 % wilgotności.

Dlatego warto regularnie wietrzyć mieszkanie – obniżamy wtedy temperaturę, jak i wilgotność.

Jak radzić sobie z alergią na kurz?

Alergia na roztocza kurzu domowego jest o tyle uciążliwa, iż nie jest to schorzenie sezonowe, a towarzyszy alergikom przez cały rok. Za najbardziej uciążliwy uznaje się jednak sezon grzewczy – jesienno-zimowy, kiedy rzadko otwieramy okna.

Co pomaga przy alergii na kurz? Do najskuteczniejszych sposobów walki z kurzem należą:

• Leki przeciwhistaminowe – doraźnie
• Immunoterapia alergenowa (odczulanie) – docelowo
• Regularne sprzątanie
• Zmiany we wnętrzach i przystosowanie ich do alergików (ograniczenie liczby przedmiotów zbierających kurz, używanie pokrowców, wymiana tkanin i materiałów wykończeniowych)
• Oczyszczacze powietrza
• Kontrola wilgotności – nawilżacze lub osuszacze powietrza

Podejrzewam u siebie alergię na kurz – co dalej? Do jakiego lekarza iść?

Alergolog przeprowadzający testy skórne. Źródło: Canva.com

Pierwszym krokiem osoby cierpiącej z powodu nawracającego kataru, kaszlu czy podrażnionych spojówek powinien być kontakt z alergologiem. Polecamy wizytę stacjonarną, gdyż wtedy lekarz będzie mógł przeprowadzić testy skórne.

Na ich podstawie alergolog jest w stanie stwierdzić nie tylko obecność lub brak alergii, ale także stopień reakcji na dany czynnik uczulający (np. pyłki traw, białko kociej śliny czy właśnie roztocza kurzu domowego).

W zależności od poziomu alergicznej reakcji (wielkość bąbla na skórze w miejscu ekspozycji na alergen), alergolog zadecyduje o przyjmowanych lekach – najczęściej będą to leki z grupy antyhistaminowych. Niekiedy konieczna będzie również immunoterapia alergenowa, która trwa od kilku miesięcy do kilku lat. Daje jednak sporą szansę na wyleczenie alergii.

Leki przeciwhistaminowe – co to takiego?

Leki przeciwhistaminowe (antagoniści receptorów H1) są często potocznie nazywane przez pacjentów lekami przeciwalergicznymi. Mają one za zadanie blokować działanie histaminy – związku pełniącego w organizmie rolę neuroprzekaźnika. Dzięki temu łagodzą reakcję zapalną, obrzęki i inne charakterystyczne objawy alergii: wysypkę, katar, swędzenie czy łzawienie oczu.

Choć leki antyhistaminowe są najczęściej wykorzystywane w leczeniu alergii, to jednak nie są one trwałym rozwiązaniem problemu, a jedynie łagodzą lub neutralizują objawy alergii.

Immunoterapia alergenowa (odczulanie) – na czym polega?

Celem immunoterapii jest przede wszystkim przywrócenie organizmowi tolerancji na alergen. Gdy nie będzie on traktował danej substancji jako zagrażającej sobie, ustąpią też dolegliwości alergiczne – nieżyt nosa i astma alergiczna.

Wymienione wyżej sposoby zapewniają prewencję antyalergiczną. Immunoterapia łączy terapię i prewencję, ponieważ łagodzi objawy, ale też zmniejsza ryzyko ich wystąpienia w przyszłości.

Dr Piotr Dąbrowiecki wskazuje na 80 % skuteczność immunoterapii w leczeniu alergii na roztoczy. Niestety nie jest to więc remedium dla każdego, niemniej tak wysoka skuteczność jest i tak obiecująca. Pamiętajmy bowiem o nieustannym rozwoju medycyny, również w dziedzinie alergologii.

Domowe sposoby radzenia sobie z alergią na kurz

Regularne sprzątanie

Dla lepszego samopoczucia i komfortu oddychania warto odkurzać mieszkanie co najmniej 2-3 razy w tygodniu.

Odkurzacz z filtrem EPA E12. Materiały własne Ranking-Oczyszczaczy.pl

Dobrym sposobem jest uprzednie starcie kurzu z blatów, szafek i półek i zrzucenie go na dół. W ten sposób opadający kurz z górnych partii mieszkania łatwiej wciągnąć odkurzaczem lub włączonym oczyszczaczem powietrza.

Podczas używania odkurzacza i ściereczek do kurzu, warto otworzyć okna i wietrzyć mieszkanie i /lub używać oczyszczacza powietrza. Wiele wznieconych drobin wyleci na dwór lub zostanie wciągnięte przez oczyszczacz.

Jaki odkurzacz pionowy wybrać? 

Jeśli jesteś alergikiem, ważny jest dobór odkurzacza z odpowiednią filtracją powietrza. Polecamy odkurzaczy z filtrem HEPA lub filtracją wodną. To właśnie one skutecznie usuwają alergeny.

Podczas wyboru odkurzacza pionowego zwróć uwagę na moc ssania i funkcje dodatkowe. Oświetlenie LED pozwoli Ci sprzątać dokładniej, a co za tym idzie pozbyć się większej ilości zanieczyszczeń.

Najlepszy robot sprzątający – czy jest dobry dla alergików?

Jednym z rozwiązań dla alergików jest zakup robota sprzątającego. Jego zaletą jest regularne i automatyczne sprzątanie.

Warto dodać, że także odkurzacze samojezdne są zaopatrzone w zaawansowany system filtracji zanieczyszczeń. Wiele modeli posiada filtry HEPA i jest zaprojektowanych z myślą o zbieraniu sierści.

Niestety roboty sprzątające nie są tak dokładne jak odkurzacze pionowe. Poza tym nie polecamy do ciasnych mieszkań, w których jest wiele trudno dostępnych zakamarków.

Czy warto wybrać odkurzacz z funkcją mopowania?

Odkurzacze myjące to urządzenia 2w1, dzięki którym zadbasz o czystość swojej podłogi. To sprawdzony sposób na usuwanie zanieczyszczeń, który pozwoli oszczędzić cenny czas.

Polecamy odkurzacze z funkcją aktywnego mycia. Posiadają one obrotowe pady, które gwarantują większą skuteczność sprzątania podłogi. 

Przystosowanie wnętrza mieszkania i zmiana nawyków

Dla wielu najtrudniejszy krok, oznaczający rezygnację z dywanów, firan, tapicerowanych mebli czy ulubionych pamiątek i bibelotów.

Podłoga powinna mieć gładką, łatwozmywalną powierzchnię, np. parkiet lub terakotę. Warto ją myć co najmniej 2-3 razy w tygodniu.

Alergia na kurz wymaga ograniczenia do minimum powierzchni, gdzie może on się gromadzić. Dlatego też planując meble warto pomyśleć o tym, by nie zostawiać zbyt dużej ilości szczelin, w których gromadzi się kurz.

Warto również wymienić tapicerowane meble na skórzane. Do sypialni polecamy natomiast pokrowce na materac i poduszki.

Dobrym rozwiązaniem będzie też pościel antyalergiczna, gdzie pierze zastąpione jest syntetycznym wypełnieniem, nieatrakcyjnym dla roztoczy.

Oczyszczacz powietrza a alergia na kurz

Czy oczyszczacz powietrza pomaga na kurz? Tak, jeśli posiada odpowiednie funkcje i parametry.

Jak wybrać oczyszczacz powietrza na kurz?

Oczyszczacz powietrza na kurz powinien przede wszystkim:

• Posiadać odpowiednie filtry (przede wszystkim filtr HEPA + wstępny)

Wysokoskuteczny filtr cząsteczkowy (HEPA zatrzymuje mikroskopijne drobinki zanieczyszczeń. Filtr wstępny służy do wychwytywania większych cząstek.

Wykonany z gęsto plecionych włókien polimerów filtr HEPA jest szczelną blokadą dla cząsteczek o wielkości nawet 0,01 mikrona. Dlatego też z powodzeniem zatrzymuje roztocza, które osiągają wielkość 200-300 mikronów, jak i ich odchody (ok. 20 mikronów).

Filtr wstępny to siatka, która mechanicznie powstrzymuje m.in. kurz, sierść czy włosy. Może mieć postać osobnego filtra, jak np. w oczyszczaczach powietrza Klarta czy Coway, lub zintegrowanego jak w oczyszczaczach Xiaomi czy Electrolux.

• Posiadać dokładny czujnik kurzu lub pyłów zawieszonych

Czuły sensor pyłów lub kurzu pozwala urządzeniu lepiej reagować na rosnący poziom zanieczyszczeń. Jest też cennym źródłem informacji dla użytkowników nt. jakości otaczającego powietrza.

Z reguły oczyszczacze wyposażone w czujnik pyłów PM2,5 gorzej reagują na cząsteczki kurzu. Te z czujnikiem kurzu nie są zaś tak czułe na mniejsze frakcje zanieczyszczeń.

Oczywiście mówimy tu o trybie automatycznym. Korzystając z manualnych prędkości oczyszczacz będzie filtrował powietrze z taką samą efektywnością.

• Restrykcyjny algorytm sterujący pracą trybu automatycznego

Naszym zdaniem oczyszczacz powietrza powinien być urządzeniem, które samodzielnie potrafi dbać o jakość powietrza w pomieszczeniu, jak najmniej angażując w to domowników.

Dlatego też tak ważny jest rygorystyczny algorytm oceny jakości powietrza, który w zależności od poziomu zanieczyszczeń pyłowych dopasuje prędkość oczyszczacza i nie dopuści do pojawienia się wysokich stężeń w pomieszczeniu.

Czy oczyszczacz powietrza usuwa kurz?

Tak, choć nie radzimy traktować go jako remedium na kurz. Oczyszczacza powietrza nie należy mylić z odkurzaczem.

Wprowadzając powietrze w ruch, oczyszczacz przyciąga niewidzialne gołym okiem, mikroskopijne cząsteczki (np. roztocza) do siebie.

W ten sposób zmniejsza ilość szkodliwych drobnoustrojów krążących w powietrzu. Nie usunie natomiast kurzu z mebli czy też podłogi. Dlatego też tak ważne jest regularne odkurzanie.

Jaki oczyszczacz powietrza na kurz – polecane modele

Oczyszczacze powietrza z jonizatorem. Od lewej: Winix Zero, Xiaomi AP 4 Pro, Vestfrost VP-A1Z40WH, Klarta Forste 4, Sharp KC-G40EUW. Materiały własne Ranking-Oczyszczaczy.pl

Możemy wyróżnić kilkanaście modeli, które ze względu na swoje czujniki, zastosowane filtry i technologie (np. jonizacja czy tryb auto) skutecznie zredukują ilość kurzu.

Dla uproszczenia przygotowaliśmy poniżej te, które są naszym zdaniem najbardziej opłacalne

• Oczyszczacz powietrza do sypialni: Klarta Forste 4, Sharp KC-D40EUW
• Oczyszczacz powietrza do salonu: Klarta Stor 2, Samsung AX60, Sharp KC-D60EUW

Kliknij i sprawdź więcej polecanych oczyszczaczy powietrza na kurz

Odpowiednia wilgotność pomieszczenia

Roztocza lubią ciepłe i wilgotne, rzadko wietrzone pomieszczenia. Za idealne do rozwoju uznaje się temperaturę oscylującą między 20-25 st. C. oraz wilgotność powyżej 60 %.

Z drugiej strony w zbyt suchym powietrzu (wilgotność poniżej 30 %) lekkie cząsteczki łatwiej dryfują, przemieszczając się na większe odległości.

Dlatego też warto wyposażyć się w higrometr (wilgotnościomierz), który w miarę dokładnie przybliży aktualną wilgotność. A gdy ta jest za niska, w ewaporacyjny nawilżacz powietrza.

Nawilżacz powietrza dla alergików, powinien być, podobnie jak oczyszczacz, dopasowany do wielkości pomieszczenia. W przypadku nawilżaczy stosujemy przelicznik – 7 ml/h na 1 m². 

Gdy dysponujesz niewielką ilością miejsca, rozważ oczyszczacz powietrza z nawilżaczem 2w1.

Jakie choroby powodują roztocza?

Układ odpornościowy alergika pobudzony jest nie tyle przez same roztocza, co przez białka znajdujące się w ich odchodach.

Za najpopularniejszy antygen wywołujący objawy alergiczne uważa się Der p. 1 (Dermatophagoides pteronyssinus). Szacuje się, że ¾ wszystkich przeciwciał IgE osób uczulonych produkowane jest pod wpływem tego antygenu. 90-99% antygenu znajduje się we wspomnianych odchodach.

Do najczęstszych dolegliwości wywołanych przez roztocza zaliczamy:

• Alergiczny nieżyt nosa – epizodyczny katar może przerodzić się w przewlekły nieżyt nosa. Alergicy skarżą się głównie na uczucie zapchanego nosa, szczególnie rano. Objawy nasilają się w okresie jesienno-zimowym.
• Astmę – nieleczony przewlekły nieżyt nosa po latach zazwyczaj wywołuje pierwsze objawy astmy
• Zaostrzenie objawów atopowego zapalenia skóry
• Swędzenie, zmiany skórne
• Intensywne łzawienie i zapalenie spojówek
• Zespół spływającej wydzieliny po tylnej ścianie gardła – nadmiar wydzieliny bądź bardzo gęsta wydzielina z nosa transportowana jest naturalnie w kierunku gardła, wywołując odruch kaszlowy. Często nasila się wieczorem, powodując problemy z zasypianiem.
• Nawracające zapalenia zatok – alergia na roztocza łączy się często z występowaniem nawracających zapaleń zatok. Niejednokrotnie dochodzi wówczas do nadkażeń bakteryjnych, wywołujących gorączkę i nieprzyjemne dolegliwości bólowe.
• Ogólne obniżenie odporności – częściej pojawiające się przeziębienia i infekcje górnych dróg oddechowych

Źródła:

1. Autor nieznany. Informacje na temat alergii na roztocze kurzu domowego. Polskie Towarzystwo Zwalczania Chorób Alergicznych. www.ptzca.pl . Dostep do strony internetowej: 16.05.2024

2. Horak, B. Alergia na roztocze kurzu domowego. Wiadomości parazytologiczne T. 41 (3) 1995: 355-368

3. Samoliński, B. Alergia na roztocze kurzu domowego Diagnostyka i terapia. Wydawnictwo Alergologiczne ZDROWIE. Alergia, 2016, 3: 39-42. www.alergia.org.pl. Dostęp do strony internetowej: 22.05.2024

4. Stelmach M., Podjęzykowa immunoterapia dla osób uczulonych na roztocze kurzu domowego refundowana od lipca. Kurier Medyczny. Alergologia. 04.2023. www.termedia.pl. Dostęp do strony internetowej: 16.05.2024

FAQ – najczęściej zadawane pytania