Najpopularniejszy zestaw filtrów w oczyszczaczu obejmuje filtr wstępny, węglowy i HEPA. Takie połączenie charakteryzuje się wysoką skutecznością w usuwaniu różnych rodzajów zanieczyszczeń, ale wiele urządzeń wykorzystuje też dodatkowe technologie oczyszczania. Wyjaśniamy, jak działają filtry i inne technologie, które można znaleźć w oczyszczaczach powietrza.
Filtr wstępny
Filtr wstępny ma postać drobnej siateczki. Jego zadanie polega na zatrzymywaniu większych zanieczyszczeń, takich jak kurz, sierść czy włosy. W przypadku braku filtra wstępnego w oczyszczaczu duże zanieczyszczenia zostają wychwycone przez kolejne filtry. Nie oznacza to jednak, iż element ten można uznać za zbędny.
Zaletą filtra wstępnego jest to, że zgromadzone na nim zanieczyszczenia można łatwo usunąć. Producenci zazwyczaj zalecają używać w tym celu miękkiej ściereczki albo odkurzacza pracującego na wolnych obrotach. Należy robić to regularnie, ponieważ duża ilość kurzu i innych zanieczyszczeń na filtrze wstępnym utrudnia przepływ powietrza przez filtry. Oznacza to, że wydajność oczyszczania ulega obniżeniu.
Dzięki temu, że duże zanieczyszczenia zostają zatrzymane na filtrze wstępnym, nie zapychają one niepotrzebne dalszych filtrów. Pozostałe filtry mogą zatem lepiej spełniać swoją funkcję, którą jest zatrzymywanie znacznie drobniejszych zanieczyszczeń.
Filtr HEPA
Filtr HEPA to podstawa dobrego oczyszczacza powietrza na smog, lecz także na alergię. Zatrzymuje bowiem pyły zawieszone PM1, PM2,5 i PM10, alergeny roślin (pyłki), zwierząt (sierść, będącą nośnikiem uczulających białek), zarodniki pleśni oraz kurz i jego roztocza wraz z wydzielanym przez nie uczulającym białkiem. Ponadto wychwytuje bakterie i wirusy.
Filtr HEPA ma postać harmonijki, którą tworzą liczne warstwy włókna polimerowego. W materiale znajdują się pory o średnicy 0,3 mikrona przez które przepływa powietrze. To właśnie cząsteczki o takiej wielkości są dla filtra HEPA najtrudniejsze do wychwycenia i na podstawie skuteczności ich zatrzymywania opracowano klasyfikację filtrów HEPA.
| Klasa | Skuteczność całkowita filtracji | Skuteczność miejscowa |
| EPA E10 | 85% | nieokreślona |
| EPA E11 | 95% | nieokreślona |
| EPA E12 | 99,5% | nieokreślona |
| HEPA H13 | 99,95% | 99,75% |
| HEPA H14 | 99,995% | 99,975% |
W oczyszczaczach powietrza wykorzystywane są zwykle filtry HEPA klas E11, E12 i H13.
Należy jednak zaznaczyć, że filtr HEPA usuwa także cząsteczki znacznie mniejsze niż 0,3 μ.
HEPA to jeden z filtrów ulegających zużyciu, dlatego po pewnym czasie konieczna jest jego wymiana. Wprawdzie producenci zwykle informują o przewidywanej żywotności, ale w rzeczywistości może być ona różna. Decyduje o tym:
- stopień zanieczyszczenia powietrza w miejscu użytkowania oczyszczacza – im więcej zanieczyszczeń usuwanych przez filtr HEPA, tym szybciej ulegnie on zużyciu,
- częstotliwość używania oczyszczacza powietrza,
- wielkość pomieszczenia, w którym pracuje urządzenie – im większy pokój, tym więcej powietrza do przefiltrowania, czyli więcej zanieczyszczeń gromadzi się na filtrze.
Filtr węglowy
Filtr węglowy uzupełnia działanie filtra HEPA, ponieważ zatrzymuje zanieczyszczenia gazowe. Stanowi skuteczną broń w walce z lotnymi związkami organicznymi, do których zalicza się np. formaldehyd. Ponadto pomaga pozbyć się nieprzyjemnych zapachów. Największą skuteczność wykazuje w przypadku gazów o charakterze organicznym, czyli tych zawierających w swoim składzie węgiel.
Węgiel aktywny jest zbudowany głównie z węgla pierwiastka. Powstaje w procesie odbywającym się w wysokiej temperaturze bez dostępu tlenu. Charakteryzuje się porowatą strukturą, która skutkuje bardzo dobrą relacją powierzchni chłonnej do masy. Następnie węgiel zostaje aktywowany poprzez zastosowanie wysokiego ciśnienia i gazu.
Filtr węglowy również podlega wymianie. Podobnie jak w przypadku filtra HEPA żywotność uzależniona jest m.in. od stopnia zanieczyszczenia powietrza w miejscu użytkowania oczyszczacza.
Filtr katalityczny
Filtry katalityczne bywają określane także jako zimno katalityczne. Oczyszczają powietrze z niektórych gazów, np. siarkowodorów, amoniaku, benzenu i formaldehydu. Ich działanie polega na utlenianiu katalitycznym, czyli neutralizacji szkodliwych zanieczyszczeń na skutek przekształcenia ich w cząsteczki wody i dwutlenku węgla.
Rzadkie występowanie filtrów katalitycznych w oczyszczaczach powietrza wynika z tego, że usuwają one zanieczyszczenia, z którymi poradzi sobie filtr węglowy.
Filtr elektrostatyczny
Filtry elektrostatyczne wykorzystują mechanizm wyładowań elektrostatycznych. Naładowany ujemnie filtr przyciąga naładowane dodatnio cząsteczki zanieczyszczeń, np. pyłków i kurzu. W następnym kroku dochodzi do rozłożenia tychże cząsteczek na neutralne osady.
Filtr wodny
O filtrze wodnym mówi się często w odniesieniu do urządzeń łączących funkcję oczyszczacza i nawilżacza powietrza. W wodzie zatrzymane zostają większe zanieczyszczenia, takie jak kurz i sierść. Jednak nie ma ona żadnego wpływu na usuwanie z powietrza smogu czy lotnych związków organicznych. Tak naprawdę jeśli chodzi o czystość powietrza, to woda pełni funkcję skrajnie minimalną.
Filtr antyalergiczny
Nie istnieje coś takiego jak standaryzowany filtr antyalergiczny, tak więc pod tym określeniem mogą kryć się tak naprawdę różne filtry. Niektórzy producenci mianem filtra antyalergicznego określają jeden z wariantów filtra dostępnego dla swoich urządzeń. Dla przykładu filtr antyalergiczny do oczyszczaczy Electrolux serii Pure A9 to wersja filtra cylindrycznego, która ma filtr HEPA i wstępny, natomiast jest pozbawiona węgla aktywnego.
Takie podejście jest słuszne, ponieważ filtr HEPA stanowi najskuteczniejszą broń w walce z alergenami, a filtr wstępny wspiera jego działanie poprzez zatrzymywanie kurzu i sierści.
Filtr zintegrowany
Filtr zintegrowany to filtr stanowiący połączenie przynajmniej dwóch różnych filtrów. Połączenie to jest trwałe i nie można rozłączyć poszczególnych elementów, a przynajmniej bez ryzyka ich uszkodzenia. Najczęściej spotkanym filtrem zintegrowanym jest filtr HEPA z filtrem węglowym.
W przypadku zintegrowanych filtrów konieczna jest wymiana wszystkich jego elementów jednocześnie. Z jednej strony to wygodne rozwiązanie, ponieważ nie trzeba zamawiać filtrów oddzielnie. Z drugiej filtry mogą zużywać się w różnym czasie, w zależności od tego, jaki rodzaj zanieczyszczeń dominuje w otoczeniu. Niestety w przypadku zużycia jednej części filtra zintegrowanego, trzeba dokupić całość.
Filtr zintegrowany może mieć postać filtra cylindrycznego, jak przedstawionym powyżej przykładzie oczyszczacza Philips, ale czasem spotykane są zintegrowane filtry kasetowe.
Mata ewaporacyjna
Matę ewaporacyjną znajdziemy w oczyszczaczach z ewaporacyjnym nawilżaczem powietrza. Mata jest niezbędna dla efektywnego nawilżania. Dodatkowo zatrzymuje zanieczyszczenia obecne w wodzie, np. kamień. Podobnie jak sama filtracja wodna nie wpływa na usuwanie z powietrza groźnych zanieczyszczeń, takich jak pyły zawieszone czy LZO.
Jonizacja powietrza / Jonizator
Jonizator jonizuje powietrze, czyli nasyca je jonami. W zależności od rodzaju jonizatora są to wyłącznie jony ujemne albo dodanie i ujemne. Jony po połączeniu z zanieczyszczeniami ułatwiają ich usuwanie. Warto jednak zaznaczyć, iż samodzielny jonizator nie przynosi zbyt dobrych efektów. Jonizacja znacznie lepiej sprawdza się w połączeniu z oczyszczaczem o dobrej wydajności, wyposażonym w filtr HEPA i filtr węglowy.
W oczyszczaczach wykorzystywane są jonizatory:
- Plazmowe – na dwóch elektrodach o przeciwnych ładunkach wytwarzają jony ujemne tlenu i dodatnie wodoru. Jony te charakteryzują się dużym podobieństwem do jonów występujących w naturze i wyższą trwałością niż w przypadku jonów emitowanych przez jonizator ostrzowy.
- Ostrzowe – wykorzystują proces wyładowania koronowego i generują jony ujemne. Zaletę stanowi emisja dużej ilości jonów w krótkim czasie, wadę niższa trwałość tychże jonów w porównaniu do tych z jonizatora plazmowego.
Więcej o jonizacji dowiesz się w tym artykule ? Oczyszczacz powietrza z jonizatorem – 5 najlepszych modeli do 1000 i 2000 zł
Lampa UV
Zadaniem lampy UV jest usuwanie z powietrza bakterii oraz wirusów. Generowane światło ultrafioletowe ma zdolność uszkadzania DNA tych patogenów, co prowadzi do ich neutralizacji. Niestety w przypadku oczyszczaczy powietrza lampy UV nie są skuteczne.
Trzeba wziąć pod uwagę fakt, iż powietrze szybko przepływa przez oczyszczacz, a więc czas jego kontaktu z promieniowaniem UV jest bardzo krótki. Aby doszło do uszkodzenia DNA bakterii i wirusów, czas tego kontaktu musiałby być znacznie dłuższy.
Lampy UV mogą mieć sens w oczyszczaczach połączonych z nawilżaczem, jeśli promenowanie ultrafioletowe będzie skierowane na te elementy nawilżacza, które są podatne na rozwój bakterii ze względu na wilgoć. Wówczas patogeny będą niszczone, co zapobiegnie ich namnażaniu np. na filtrze ewaporacyjnym.
Sprawdź także artykuł: ? Filtry w oczyszczaczach powietrza dla alergików
FAQ: pytania i odpowiedzi
Pyły zawieszone zatrzymują filtr HEPA i filtr elektrostatyczny. Gazowe składniki smogu usuwają filtr węglowy i katalityczny. Najczęściej do walki ze smogiem wykorzystywane są filtr HEPA i węglowy.
W oczyszczaczach powietrza na alergię wykorzystuje się głównie filtry HEPA. Inne technologie pomocne w walce z alergenami to jonizacja, filtr wstępny, filtr elektrostatyczny.
