Elektrosmog to pojęcie wzbudzające wiele wątpliwości. Niektórzy widzą w nim źródło chorób, inni teorię spiskową. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest smog elektromagnetyczny i prezentujemy opinie naukowców na temat jego szkodliwości. Wyjaśniamy też, jak się przed nim chronić.
Co to jest elektrosmog?
Smog elektromagnetyczny – czyli elektrosmog – to promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) o różnej częstotliwości, niejonizujące i pochodzące ze źródeł sztucznych, a więc związanych z działalnością człowieka. Jest wytwarzany przez urządzania elektryczne, głównie te służące do bezprzewodowej transmisji danych, czyli telefony komórkowe, telewizory, routery wi-fi, a także linie wysokiego napięcia czy kuchenki mikrofalowe.
Zobacz także ?️
Smog typu londyńskiego. Skład, powstawanie
Smog fotochemiczny. Skład, powstawanie
Domniemany wpływ smogu elektrycznego na zdrowie
Zwolennicy teorii o szkodliwości smogu elektromagnetycznego twierdzą, iż wywołuje on:
- bóle głowy,
- zmęczenie,
- stres oksydacyjny,
- zaburzenia pamięci krótkotrwałej,
- problemy ze snem,
- zaburzenia funkcjonalne układu nerwowego,
- schorzenia układu sercowo-naczyniowego,
- choroby nowotworowe.
Omawiając potencjalne konsekwencje zdrowotne smogu elektromagnetycznego warto wspomnień także o elektrowrażliwości, czyli nadwrażliwości elektromagnetycznej (EHS – Electromagnetic HyperSensitivity). To zespół niespecyficznych objawów łączonych właśnie z działaniem PEM, który obejmuje m.in. bóle głowy, osłabianie, bezsenność, problemy z koncentracją i szumy w uszach. Schorzenie to często diagnozowane jest samodzielnie, bez konsultacji z lekarzem.
Elektrosmog w świetle badań naukowych
Lista potencjalnych skutków zdrowotnych ekspozycji na elektrosmog jest dość długa. Z drugiej strony twierdzenie, że urządzenia wytwarzające pole elektromagnetyczne stanowią zagrożenie, bywa uznawane za niesłuszne i wprowadzające niepotrzebną panikę. Warto zatem przytoczyć wyniki uzyskane przez naukowców, którzy postanowili zagłębić się w tę tematykę.
Dania
Wpływ na rozwój chorób nowotworowych to najpoważniejszy zarzut stawiany elektrosmogowi. Zagadnieniem tym zainteresowali się m.in. Duńczycy. Warto podkreślić, że ich badania trwały wyjątkowo długo, ponieważ były prowadzone w latach 1990-2007. Celem było wykazanie związku pomiędzy używaniem telefonu komórkowego a zapadalnością na guza mózgu. Według uzyskanych wyników częstotliwość występowania go wyniosła:
- u osób najdłużej korzystający z telefonu komórkowego (≥ 13 lat) – 1,03 u mężczyzn i 0,91 u kobiet,
- u osób używających telefonu komórkowego ≥ 10 lat – 1,04 u mężczyzn i 1,04 u kobiet dla glejaka oraz 0,90 i 0,93 dla oponiaka.
Autorzy badania wykazali zatem brak wpływu telefonów komórkowych na rozwój tego nowotworu.
USA
Tematem związku pomiędzy chorobami nowotworowymi a działaniem pola elektromagnetycznego zajmowano się także w Stanach Zjednoczonych. Badania z 1979 r. wskazały na większą śmiertelność na nowotwory – tym białaczkę – u dzieci zamieszkujących w pobliżu „konfiguracji przewodów elektrycznych”.
Jednak kolejne badania, tym razem z lat 1989-1993, zaprzeczyły związkowi pomiędzy występowaniem u dzieci ostrej białaczki limfoblastycznej a zamieszkiwaniem w pobliżu sieci wysokiego napięcia.
Holandia
Holenderscy naukowcy zbadali związki pomiędzy rzeczywistą a domniemaną ekspozycją na PPM oraz ich wpływem na występowaniem dolegliwości łączonych z elektrosmogiem. Wzięło w nich udział 5933 uczestników powyżej 18 roku życia. Do oceny rzeczywistego narażanie na elektrosmog wykorzystano modele predykcyjne narażanie na promieniowanie o częstotliwości radiowej (RF)-EMF, odległość od linii wysokiego napięcia oraz deklarowane użycie urządzeń elektrycznych w domu i odległość od nich.
Uzyskane wyniki wskazują, iż na występowanie objawów takich jak pogorszenie jakości snu bardziej wpływa postrzegana niż rzeczywista ekspozycja na PPM.
Polska
Swój udział w badaniach dotyczących wpływu smogu elektromagnetycznego na nasze zdrowie i samopoczucie mają także polscy naukowcy. Tym tematem zainteresowali się badacze z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. W przeprowadzonym w 2020 r. badaniu wzięło udział 1028 osób w wieku od 7 do 88 lat.
Zbadali oni związek pomiędzy występowaniem elektrowartościowości a realnym narażeniem na sztuczne promieniowanie elektromagnetyczne. Uzyskane wyniki są podobne do wniosków wyciągniętych we wspomnianym badaniu w Holandii. Nie wykazano bowiem związku między występowaniem elektrowartościowości a realnym narażeniem na działanie PEM.
Sposoby ochrony przed smogiem elektromagnetycznym
Aby ograniczyć ekspozycję na smog elektromagnetyczny, należy przestrzegać kilku zasad. Dobre nawyki to:
- wyłączanie nieużywanych urządzeń i odłączanie ich od zasilania,
- umieszczanie routera internetowego w pomieszczeniu, z którego na co dzień rzadziej korzystamy,
- korzystanie z słuchawek, w celu wyeliminowania potrzeby trzymania telefonu przy uchu,
- unikanie kładzenia telefonu komórkowego na noc w pobliżu łóżka,
- nienoszenie przy sobie telefonu wtedy, gdy nie jest to konieczne,
- ograniczenie liczby urządzeń elektrycznych w sypialni do minimum,
- hodowanie roślin w domu i ogrodzie, ponieważ redukują one pole elektromagnetyczne.
Podsumowanie
Badania dotyczące wpływu PPM na ludzkie zdrowie nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić jego szkodliwości, chociaż niektóre wyniki mogą wzbudzać wątpliwości odnośnie bezpieczeństwa tzw. elektrosmogu. W przypadku obaw dotyczących elektrosmogu warto przestrzegać kilku zasad, które pozwolą ograniczyć natężenie pola magnetycznego w domu. Część z nich jest warta wykorzystania także wtedy, gdy nie wierzymy w istnienie smogu elektromagnetycznego. Jako przykład można tu wskazać wyłączanie nieużywanych urządzeń, co służy redukcji zużycia energii czy hodowanie roślin, których obecność ma pozytywny wpływ na samopoczucie psychiczne.
Źródła
- G. Tatoń. P. Kuterba, B. Lisowski, T. Rok, E. Rokita, Nadwrażliwość elektromagnetyczna w Polsce – badania ankietowe, http://pe.org.pl/articles/2019/12/51.pdf
- K. Wąś-Zaniuk. Elektrosmog – charakterystyka, źródła pola elektromagnetycznego, wpływ elektrosmogu na zdrowie, jak się chronić, https://portal.abczdrowie.pl/elektrosmog-charakterystyka
- M. Persona, 5 najważniejszych badań na temat wpływu PEM na człowieka, https://nafalinauki.pl/5-najwazniejszych-badan-na-temat-wplywu-pem-na-czlowieka/
- P. Frei, A. H. Poulsen, Ch. Johansen, J. H. Olsen, M. Steding-Jessen, J. Schüz, Use of mobile phones and risk of brain tumours: update of Danish cohort study, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22016439/
- N Wertheimera , E Leeper, , Electrical wiring configurations and childhood cancer, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/453167/
- R. A. Kleinerman, W. T. Kaune, E. E. Hatch, S. Wacholder, M. S. Linet, L. L. Robison, S. Niwa, R. E. Tarone, Are children living near high-voltage power lines at increased risk of acute lymphoblastic leukemia?, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10707920/
FAQ, czyli najczęstsze pytania o smog elektromagnetyczny
Badania dotyczące negatywnego wpływu elektrosmogu na zdrowie nie są jednoznaczne, ale niektóre z nich wskazują, że część objawów może mieć podłoże psychosomatyczne.
Osoby obawiające się negatywnego działania smogu elektromagnetycznego mogą wyłączać na noc urządzenia takie jak telewizor, ruter czy radio. Telefon komórkowy na czas snu można odłożyć z dala od łóżka.
Do pomiaru pola magnetycznego w domu służą mierniki promieniowania elektromagnetycznego.
