Oczyszczacz powietrza czy ozonator? Obydwa urządzenia pomagają pozbyć się uciążliwych zapachów i szkodliwych gazów. Oczyszczacze dodatkowo zatrzymują m.in. pyły smogowe, alergeny, bakterie i wirusy, choć niektórzy producenci ozonatorów również zapewniają o skutecznej neutralizacji ostatnich dwóch rodzajów drobnoustrojów. Podstawową różnicą jest jednak fakt, iż o ile oczyszczacz powietrza może filtrować powietrze podczas naszego pobytu w danym pomieszczeniu, o tyle na czas działania generatora ozonu lepiej opuścić dane miejsce.
Czy ozonowanie pomieszczeń jest więc zdrowe? Co lepiej wybrać? Oczyszczacz powietrza czy ozonator? Jakie są najważniejsze różnice pomiędzy tymi urządzeniami?
Oczyszczacz czy ozonator – czym się różnią?
Sposób działania
Ozonator powietrza
Ozonator, inaczej generator ozonu, dostarcza energię do cząsteczek tlenu unoszących się w otoczeniu. Powoduje to zerwanie łączących ich wiązań i podział na pojedyncze atomy tlenu (O). Atomy te następnie przyłączają się do istniejących już cząsteczek tlenu (O2), tworząc w ten sposób silnie reaktywny ozon (O3).
Do wytwarzania ozonu, generatory mogą używać wyładowań koronowych lub fal ultrafioletowych. Na polskim rynku jednak znacznie popularniejsze są ozonatory wyładowań koronowych, gdzie przepływ prądu z elektrod przez dielektryk do uziemionego ekranu lub płyty wytwarza wyładowania, będące w stanie rozłączyć atomy tlenu. Za ich popularnością przemawia też wyższa trwałość i wydajność.
Oczyszczacz powietrza
Dla odmiany zdecydowana większość oczyszczaczy powietrza jest urządzeniami dużo prostszymi, a przy tym skuteczniejszymi w neutralizacji zanieczyszczeń. Łącząc filtry przeciwpyłkowe (HEPA) oraz filtr z węglem aktywnym, są w stanie skutecznie zatrzymywać zarówno pyły zawieszone (główny element smogu), jak i alergeny, bakterie, wirusy oraz szkodliwe czy drażniące gazy.
Głównymi elementami konstrukcji oczyszczaczy powietrza są w/w filtry oraz silnik, który obracając się, zasysa powietrze z otoczenia do środka urządzenia. Tam przechodzi ono przez filtr wstępny, zatrzymujący kurz, sierść i większe zanieczyszczenia, filtr HEPA wyłapujący mikrocząsteczki o średnicy nawet 0,01 mikrona oraz filtr węglowy, adsorbujący nieprzyjemne zapachy.
Oczywiście istnieją też oczyszczacze powietrza, wykorzystujące w swoim działaniu wyładowania elektryczne. Spory odsetek rynku stanowią bowiem oczyszczacze powietrza z jonizatorem, który wytwarzają naładowane ujemnie (lub też dodatnio) jony, wchodząc w interakcje z cząsteczkami wody, a nie tlenu. Pewną niszą są też elektrostatyczne oczyszczacze powietrza, łączące produkcję jonów oraz przyciąganie elektrostatyczne. Ich dużą zaletą jest łatwa konserwacja oraz brak elementów wymiennych. Skutkiem ubocznym jest jednak nieznaczna produkcja ozonu.
Zobacz także: Ozonator powietrza. Co daje i jak go używać?
Skuteczność
Oczyszczacz powietrza
Skuteczność oczyszczaczy powietrza z filtrem HEPA i węglowym ocenia się na ponad 90, a często nawet 99 %.
Ozonator powietrza
Skuteczność ozonatorów jest znacznie niższa i wymaga większej ilości czasu, aby osiągnąć jakkolwiek zbliżone rezultaty. Wciąż jednak są to urządzenia, które głównie reagują z cząsteczkami gazów, a nie substancji stałych, dlatego też nie poradzą sobie np. z usuwaniem kurzu czy pyłków roślin. W dodatku, jak pokazują badania Weschlera i innych z 1992 roku, ozonator pomógł pozbyć się zapachu nowego dywanu, za to przyczynił do wzrostu stężenia niektórych aldehydów oraz kwasu mrówkowego.
Przeznaczenie
Oczyszczacz powietrza
Oczyszczacze powietrza redukują stężenia:
- Alergenów
- Pyłów zawieszonych PM1, PM2,5 czy PM10
- Kurzu
- Bakterii
- Wirusów
- Zarodników grzybów i pleśni
- Lotnych związków organicznych (LZO, TVOC)
- Dymu papierosowego
Ozonator
Co daje ozonator powietrza? Pomaga on:
- Pozbyć się nieprzyjemnych zapachów – np. zapachu zwierząt z mieszkania,
- Zdezynfekować mieszkanie po pożarze
- Odgrzybiać klimatyzację w samochodach
- Uzdatniać wodę pitną
Skutki uboczne i efekty dla zdrowia
Oczyszczacz
W przypadku oczyszczaczy powietrza nie stwierdza się żadnych efektów ubocznych ich pracy. Jedynym mankamentem może być zużycie filtrów i konieczność ich wymiany – z reguły po upływie ok. 1 roku.
Natomiast niezależnie od tego, czy wybierzemy klasyczny oczyszczacz powietrza, czy oczyszczacz powietrza z jonizatorem lub oczyszczacz powietrza z nawilżaczem, nie niesie on ze sobą żadnego zagrożenia dla zdrowia użytkowników. W przypadku oczyszczaczy z nawilżaczem, należy jedynie pamiętać o tym, by regularnie wymieniać wodę, wylewając przy tym cały płyn zgromadzony w zbiorniku.
Ozonator powietrza
Lista potencjalnych efektów ubocznych w przypadku urządzeń do ozonowania pomieszczeń jest dłuższa i zawiera m.in.:
- Kaszel i podrażnienia gardła
- Nasilenie objawów astmy i alergii
- Pogorszenie funkcji oddechowych
- Ból w klatce piersiowej i spłycenie oddechu
- Częstsze infekcje dróg oddechowych
- Śródmiąższowe zapalenie płuc
Jakie jest zatem bezpieczne stężenie ozonu?
W zależności od rekomendującej instytucji, dopuszczalne, oznaczone jako „bezpieczne” stężenie ozonu dla człowieka wynosi max. 0,05-0,10 ppm (parts per milion – ilość cząsteczek danej substancji na milion cząsteczek powietrza).
- Food and Drug Administration (FDA) – 0,05 ppm
- Occupational Safety and Health Administration (OSHA) – 0,10 ppm (przy ekspozycji 8 godzin, np. w środowisku pracy
- National Institute of Occupational Safety and Health – 0,10 ppm
- EPA’s National Ambient Air Quality – 0,08 ppm (przy ekspozycji na ozon 8 godzin
Tani ozonator do domu – czy warto?
Tanie generatory ozonu cieszą się szczególnym zainteresowaniem na Allegro lub innych serwisach aukcyjnych. Czy warto kupić ozonator za 100 zł? Naszym zdaniem nie. Urządzenia te są jedynie niewielkich rozmiarów, tanimi gadżetami, które nie są w stanie skutecznie zneutralizować zagrożeń występujących w powietrzu. Często niespełniające norm certyfikowanych jednostek badawczych, mogą nieść dodatkowe zagrożenie dla zdrowia.
3 przykłady tanich ozonatorów z Allegro – ku przestrodze
1. Cronos-CYJ-A01-B-ozonator
Ozonator powietrza Cronos CYJ-A01-B kosztuje zaledwie 69 zł. Urządzenie to dostępne jest w dwóch kolorach – białym i czarnym. Producent zapewnia wydajność oczyszczania na poziomie 120 mg/h. Jednostkę tę ciężko przeliczyć na metry sześcienne przefiltrowanego powietrza, gdyż mg/h wykorzystuje się raczej przy uzdatnianiu wody.
Cronos określa swój sprzęt jako 3 w 1 – oczyszczacz, jonizator i ozonator. Dobry oczyszczacz powietrza to koszt minimum 500 zł. Najtańszy skuteczny jonizator, jaki testowaliśmy kosztuje ok. 200 zł. Ozonator to wydatek rzędu kolejnych kilkuset złotych. Jak ma to działać w urządzeniu za 69 zł? Nasuwająca się odpowiedź nie jest zbyt optymistyczna.
2. Ozox G168 v 2.0
Kolejnym przykładem taniego ozonatora powietrza może być Ozox G168. Urządzenie jest nieco droższe, bo kosztuje obecnie 360 zł. Zapewnia przy tym około 800 mg/h wydajności oczyszczania. Dużo? W praktyce to około 2 m3/h.
Pod względem działania jest to standardowy ozonator koronowy. Na uwagę zasługuje natomiast fakt, iż sprzęt ten wyposażony jest w pompkę do wody, przez co może być wykorzystywany zarówno do ozonowania powietrza, jak i wody. Profesjonalizmem nie napawa też fakt, iż w aukcjach urządzenia na Allegro, sprzedający przekręcają nazwę sprzętu, raz pisząc o „G168”, a raz o „G186”.
3. Ozi-PRO-28 – Generator ozonu ozonator jonizator 600mg/h
To niewielkie urządzenie, kosztujące około 240 zł urządzenie, opisywane jest jako „Generator Ozonu Oczyszczacz powietrza Dezodorant wody Dezynfektor”. Producent zapewnia, że eliminuje ono bakterie w żywności oraz może być wykorzystywane w domach lub biurach. Ciężko nam wyobrazić sobie użytek domowy czy biurowy urządzenia, którego wydajność nie przekracza 2 m3/h.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Tak i nie. Odpowiednie stężenie ozonu pomaga pozbyć się bakterii i drobnoustrojów, jak również uciążliwych zapachów, np. palonych papierosów czy zapachu zwierząt. Z drugiej jednak strony skuteczne ozonowanie wymaga użycia stężenia, które jest groźne dla zdrowia i życia ludzi. Dlatego też w trakcie, jak i kilka godzin po ozonowaniu nie wolno przebywać w ozonowanych pomieszczeniach.
Nie. Jeżeli chcemy po prostu oczyścić powietrze, lepiej wybrać w tym celu oczyszczacz powietrza, przy którym możemy przebywać przez cały czas jego pracy. Ozonowanie pomieszczeń ma sens w naprawdę szczególnych przypadkach, np. po pożarze, remoncie czy wystawieniem mieszkania na sprzedaż. Biorąc pod uwagę, że istnieje dużo firm oferujących profesjonalne ozonowanie, nie warto samemu inwestować w taki sprzęt.
Zdarza się, iż wskutek powstających przy okazji ozonowania wodorotlenków azotu, cierpi na tym wyposażenie domu – elektronika, meble, tapicerka, ale także rośliny. Dlatego też jeżeli nie możemy tych przedmiotów wynieść na czas ozonowania, warto je szczelnie zakryć.
Oczyszczacz powietrza to urządzenie w pełni bezpieczne dla zdrowia, które może być używane nieustannie podczas naszego pobytu w domu. Ozonator, aby był skuteczny, musi generować stężenia przekraczające bezpieczne normy. Każde ozonowanie pomieszczeń niesie też ze sobą bardziej długofalowe skutki, np. przyczyniając się do większego uwalniania się lotnych związków organicznych, chociażby kwasu mrówkowego.
Źródła
1. https://www.epa.gov/indoor-air-quality-iaq/ozone-generators-are-sold-air-cleaners. Dostęp do strony internetowej: 22.06.2023
2. Weschler, Charles J., Alfred T. Hodgson, and John D. Wooley. „Indoor chemistry: ozone, volatile organic compounds, and carpets.” Environmental Science & Technology 26.12 (1992): 2371-2377
